Znaczenie obserwacji Mendla nie zostało docenione aż do przełomu XX wieku, kiedy ponowne "odkrycie" prawideł przez niego obserwowanych zapoczątkowało powstanie nowej dziedziny nauki - genetyki.

Pochodził z rodziny niemieckojęzycznej, a jego rodzicami byli Anton i Rosine Mendel. Miał dwie siostry - starszą i młodszą od niego.

Uczęszczał do szkoły w Lipniku nad Beczwą, w latach 1834-1840 uczęszczał do liceum w Opawie, a następnie w 1843 ukończył Instytut Filozofii Uniwersytetu w Ołomuńcu.